Exposition

Snapshots zijn foto’s met een bijzondere betekenis. Ze tonen ons immers een momentopname, een ogenblik, en dus een detail van de werkelijkheid. Ze houden de belofte in van intieme kennis, een kleine openbaring van het alledaagse. En door hun momentane en spontane karakter impliceren snapshots ook een fragmentair beeld, een stukje dat bijna toevallig uit de werkelijkheid werd gesneden, maar dat toch saillant is.

De schilderijen in (No) Snaps zijn echter, zoals de titel suggereert, geen echte snapshots. Maar aangezien de ontkenning tussen haakjes wordt opgehouden, zijn ze het ook weer niet niet. De werken in deze tentoonstelling houden zich op in de plooien tussen een momentopname die je ziet en het moment waarop ze ons weer ontsnapt. Wat ze oproepen, is een suggestie van ruimte, van plaats, van een moment; maar wat ze tonen, wordt ons tegelijk onthouden. De plaatsen die deze snapschilderijen tonen, krijgen nooit echt vorm. Ze zijn deels uitgeveegd, zoals in het werk van Michiel Ceulers; staan op het punt te vervagen, zoals in de overbelichte doeken van Karen Vermeren; of worden deels afgedekt, zoals in het werk van Manor Grunewald en Kris Van Dessel.

Wat de werken in (No) Snaps verbindt, is een zekere agressie, een aanval op de waarneming. De doeken suggereren dat er iets te zien is, ze bieden ons de aanzet van een vorm, van een ruimte, maar saboteren tegelijkertijd onze waarneming ervan. Linda Arts doet dit zelfs letterlijk door het getoonde achter gestyleerde patronen te verbergen (mogen we denken aan de latten van een zonnewering? Of doen we de doeken dan figuratief geweld aan?). Het motief dat de getoonde werken verbindt, is dan ook de obstructie van de waarneming.

Dat geweld, dat het midden houdt tussen een geweld tegenover de toeschouwer en een geweld tegenover het onderwerp dat niet tot de verschijning wordt toegelaten, hoeft trouwens niet altijd gehuld te zijn in agressie. De bijna abstracte landschappen van Koen Delaere hebben een sublieme poëzie, krachtig en nooit zoet. Terwijl de vormen naar een expressieve culminatie evolueren, namelijk een doek met de essentie van wat het wil uitdrukken, komt tegelijkertijd de materialiteit van het werk naar voor in het nadrukkelijk geschilderde oppervlak van Delaeres werk.

Die materialiteit is bij nader inzien in alle werken aanwezig. Het zicht op wat ons wordt getoond (in dat vluchtige, voorbijgaande moment van het snapshot) wordt ons niet alleen ontnomen door een bepaalde obstructie; de obstructie neemt op haar beurt de vorm aan van een materiële aanwezigheid. Het schilderen zelf komt in de weg te zitten van de figuratie, waardoor er in deze werken een strijd ontstaat tussen materie en beeld, tussen medium en boodschap. Dat conflict, die strijd, die eigenlijk de strijd is van de kunstenaar om een idee te formuleren in een beeld, is wat deze werken uitdrukken.

De kunstenaar wil, net als de toevallige fotograaf van een snapshot, maar al te graag zijn inval, zijn moment van luciditeit en inzicht, op een doek vereeuwigen. Maar verf is traagzaam en het werken vergt tijd, zodat directe expressie, het vangen van het moment, altijd weer wordt opgenomen in een werkproces.

Wat deze snapshots tonen, is niet het moment, maar het proces waarin het moment zich aandient en weer verdwijnt.

Christophe Van Eecke